Ёкъ, ёкъ… Не сёйлейсиз сиз? Мени уланым оьлме кюй ёкъ. Инанмайман биригизге де, инанмай… Олай нечик бола? Ол чу: «Мени аявлу анам»,–деп къысып къучакълап гетгени кёп заман болмай. Болма ярайгъан иш тюгюл… Сиз билмей айтасыз».
Шо гюн-бугюн ананы ичкъынып, агь урувуну къартыллап, бёлюнюп йыракъдан гелеген сеси къулагъыма чалынып, мени де къакълыкъдырып, юхумдан айыкъдырды. Вай, вай, Ирисбат бажив, Аллагьдан гелгенге не амал? Менден къайры да, сизин авуругъузну алма сюегенлер бардыр. Амма билемен, къайгъылар сизин юрегигизни пердевлеринден оьтюп, къатлавларына ерли гюйдюрген. Шогъар балгьам болуп ягъылма гьазирлер де бар. Тек сизин бугюнде янып турагъан ана юрегигизни солкъ этдирердей эм тапмагъа гючюм ёкъну да англайман. Неге тюгюл, гьисабы ёкъ дертлер назик гьисли къаркъарагъызны басгъан.
Бизин ёлугъувубузну вакътисинде, Ирисбат баживню ичи ачытагъанлыкъдан теренден кюстюнюп, бир нече керенлер: «Баламны къысматы эртерек къыркъылып, хыяллары къара ерге сингежегин билген болгъан бусам, милиция школагъа охума салмас эдим»,–деп такрарлап турду. Гьай, гьай, озокъда дагъы, олай кёп аналар, къатынлар, къызлар билген болгъан буса… Сандыкъгъа салып киритлесе де пайда ёкъ. Язгъанны гёрмесе, къазгъангъа гирмей деп къумукъларда негьакъ айтмай чы. Ирисбат бажив гёз ачгъандагъы шам чырагъыны ярыгъы, азиз баласыны жаны тюнегюн къыркъылгъандай бугюн де гьалек. Юрегини етти къатындан толкъунланып хозгъалгъан къара къайгъысы ону чу нечик де, мени ичимни де шайлы чайкъап ачытдырды. Ол кёпден мени къаравуллап тургъандай, юрегини айгъызларын ачып, бары зарлы сырын чечди.
– Бугюн де тереземден таба полицияны 6-нчы бёлюгюне гёзлерим багъып, аявлу яшымны гёзлей. Юрегим бугюн де ону къаравуллай, нелер этсем де, нелер айтса да, гьеч шону инандырып болмайман…
Ирисбат баживню тавушу къысылып, гёзлеринден йылтынны йимик гёзьяшлары оьзлюгюнден тёгюлме башлады. Не этсин дагъы къайгъысындан ич бавуру сёгюлген ана?..
2012-нчи йылны август айы. Бары халкъ ораза да тутуп, байрамгъа онгарылып турагъан вакъти. Ирисбат бажив де, эсен-аман сыйлы-сыйлы гюнюбюзню кютмек учун, ону-муну алмагъа деп базардан айлана. Не билсин дагъы, къабакъалына балагь гелип къонгъанны. Бир вакъти уланы, полицияны майору, Гьабил Гьабилов анасына телефон сёйлей. «Мама, къайдасан?» – деп сорады,–деп сёзюн узата Ирисбат бажив. – Воллагь яшым, базардаман, болгъан зат сама ёкъму дедим. Ёкъ, бары зат яхшы деди. Бираздан дагъы да зенг гелди, шо заман не буса да мени гёрмеге алгъасап тура деп эсиме гелди. Уьйге гелгенмен, къызым Найида аташка гелип, киринип гетди деди. Алдындагъы гюн о бизин яныбызда эди. Не бар экен деп турдум. Къарайман, бираздан эшик къагъылды, ачгъанман уланым. Ону гёргенде: «Вуя, балам, мамангны сагъынгъанмы эдинг?» – дедим. «Мама, мен чи сени гьар заман гёрме сюемен», – деп къысып къучакълады. Къызым да: «Мама, сагъа бир къуллугъу бардыр ону», – деп масхара да этди. Амалсызны, бир иши де ёкъ эди. Багъатырёвкагъа командировкагъа, хас чарада ортакъчылыкъ этме атлана болгъан. Бизге шо гьакъда къырыйын-буччагъын да чыгъармады. Олай ой магъа къайдан гелсин, башым къапда болгъан, – деп, Ирисбат баживню йылавундан сёзлери бёлюнюп-бёлюнюп чыгъа, тамагъына тююн тыгъылагъан йимик бола. Уланыны ахырынчы гезик иржайып гёрген келпетин эсге ала.
«Мама, бары зат яхшы», – деп ахшам сагьат бешге ярымда анасыны уьюнден чыгъып гете. Анасы да ону арив алгъышлап ёлгъа сала.
–Шо ахшам, гьеч бир затгъа да шекленмедим чи,–деп Ирисбат Гьабилова лакъырын давам эте. – Яхари, яшым, бу заманда Буйнакскиге чыкъма не алгъасав ишинг бар, – деп чи сорадым. – Биз барыбыз да юртгъа байрамгъа онгарылма барабыз. Сен де гелсенг чи арив болур эди, – дедим. Ол магъа: «Гьали бажарылмай, гечге таба яныгъызгъа етишежекмен»,–деп чыгъып гетди. Ол агьлюсю булан Агъачавулда яшай эди. Мен де юртгъа байрамгъа онгарылма да, таравюх намаз къылма да бара эдим. Ораза айны чинк де яхшы 29-нчу гечеси деп зикру эте туруп, 12-лер болгъунча къалдыкъ. Къызларым, гелинлеримни де алып баргъанман чы. Шо межитден чыгъагъанда, бир тамаша юрегим тузакъгъа тюшген къуш йимик тырпыллап, гьалекленип гетди. Абдулбариге юрегим алгъасай, тангала уллу гече буса, зияратлагъа чыгъагъангъа гьалива этме герек, юрю уьйге барайыкъ деп, алгъан чакъы бары затны да къызларыма, гелинлеге тапшуруп, артыма да бакъмай чыгъып гетдик. Жаным къутургъан йимик, не буса да юрегим уьйге талпына эди.
Ожагъына гиривюнде я чечинмей, я ари-бери къарамай телевизорну ягъа. Къараса, жумамежитде юрегини къылларын ойнатагъандай, бир арап дуа этип турагъан вакътисине раслана. Уьягьлюсю Абдулбарини де чакъырып, дуагъа тынглайлар. Ирисбат бажив оьзю де: «Аявлу Аллагьым, сен бу дуаланы къабул этгир, дюньялагъа парахатлыкъ бергир,–деп къолларын уьстге гётерип алгъышлар эте. Не яхшыдыр, шулай гючлю дуа этилинегени, Аташкама да, къырдагъылагъа да, бары халкъгъа дуаны гючю етишер бугъай деп, юреги бираз сабур болуп, оьзюне тынглап турагъан мюгьлетде, танкъ-танкъ деп бирден эшик къагъыла. Къолларын да оьрге гётерип, Аллагьдан тилеп, алгъышлап турагъаны бёлюнюп къала. Гечортадагъы къаравулланмагъан танкъгъа эсер-месер болуп, ким экен деп эшикни ачалар. Къарай, эркъардашы Рашитхан там йимик аппа-акъ бети булан къаршысына гелип къала. Ону гёрюп, Ирисбат баживню ичи от къуюлгъандай болуп: «Вуя, Рашитхан, не болгъан? Бетингдеги къан да къачып, акъбалчыкъ йимиксен, мама сама гечинмегенми?»–деп гьалекли тавуш булан сорай.
–Гьар гече таравюхден сонг юртдагъы анамны уьстюне гирмей туруп уьйге къайтмай эдим. Шо саялы анам гечинип къалдымы экен деп тура эдим. Ол магъа бир зат да болмагъан, къызардашым, сабур бол, алгъасама, деди. Гелигиз, бу янда олтуругъуз деп мени де, Абдулбарини де дивангъа багъып чакъырды. Аташкагъа бираз яра тийген деди. Ичиме тамаша къартыллавукъ гирип, санларым силкинип гетди. Вуя, сав сама дюрмю Рашит деп сорадым. Сав, оьлмеген деген сёз чыкъгъанда, гьугьай гьай, Аллагьгъа шюкюр, оьлмеген буса, къалгъан затгъа бир амал болур деп оьзюмню къолгъа алма къарадым. Инаныгъыз, къолума сумкамны да алып, Аллагь сен бары да бусурманлагъа кёмек этгир дагъы деп, Яратгъаныбызгъа тилей туруп, канзилерден тюшюп, къыргъа нечик чыкъгъанымны билмедим. Ким буса да, шофёргъа къарап авара да болмадым, барып машинде олтуруп къалдым. Буйнакскидеги больницада дейгенге, ёлну агъына тюшюп, шонда багъып тюзлендик. Бираз юрюген сонг, къарайман, машинни Агъачавулгъа багъып бурдулар. Вуя, сиз чи Буйнакскиде деп айта эдигиз, юртгъа неге айландыгъыз дедим. Къызардашым, гече сени больницагъа гирме къоймажакъ деди эркъардашым.
Нечик де, ана Агъачавулдагъы ожагъына етише, къайынкъызлары, бары да дос-къардашы жыйылгъанны гёре. Асхар таву болгъан уланын гёз алгъа гелтирип, Ирисбат баживню ичинден гелеген агьлы авазы йылавундан къартыллап чыкъма башлады. Шо къара гюнлени бирдагъы керен эсгермеге бавуру бишген анагъа оюн-масхара тюгюл экенни де англайман. Бираз енгил болмасмы экен деп, уланы къайда охугъанны сорап, оюн сююнчлю мюгьлетлерине бакъдыраман.
Къоркъув не экенни билмейген, охувгъа гьасирет улан Гьабил Гьабилов милицияны касбусун танглай. Аштархандагъы хас милиция школаны Магьачкъаладагъы филиалын битдире. Оьр билим алмакъ муратда ол Россияны МВД-сини Ростовдагъы юридический институтунда охувун давам эте. Южно-Сухокумскиде, сонг Магьачкъаланы Киров районуну полиция бёлюгюнде ишлей. Артдагъы заман, 2011-нчи йылны август айындан тутуп, 2012-нчи йылны август айына ерли МВД-ни Буйнакскиде ерлешген экстремизмге, террорчулукъгъа къаршы иш юрютеген центрыны оперуполномоченныйи болуп, намусун ер этмей къоччакъ кюйде чалыша.
–Менден къайры, уланыма не къыйын къопгъанны бары халкъ биле болгъан экен,–деп узата лакъырын тёгюлеген гёзьяшы бираз сейир болгъанда. Магъа айтып болмагъанлар, къызгъанып къойгъан буса ярай. Шонда да етишип, бираз заман гетип, бир-биревге урунуп, айланыш болуп гетди. Къарайман, бир сирив эренлер гебинленген биревню алып уьйге гирип гелелер. Санларым ток ургъандай титиреп, тёбемден таба къайнар сув тёкгендей, къаркъарам исси болуп гетди. Аташка гечинген деген бир тюшюмде йимик, бир тамаша ич къарнымны яллатагъан сёзлер чалынгъандай болду. Не Аташка, нечик бола уланым. Ол чу мени де къысып къучакълап гетген. Сиз не сёйлейсиз, болмагъа кюй ёкъ. Мени азиз баламны гебинлеп алдыма гелтирме нечик болдугъуз. Ёкъ, о оьлмеген, о оьлюп ярайгъан затмы. Ачыгъыз гебинни, гёрсетигиз, Аташка буса, деп гьуя-гьарай саламан, абдырагъан кюйде онда-мунда чабаман. Гебинлеген сонг ачма ярамай дейген калималаны да эшитемен. Неге ярамай, бек арив де ярар, ачмасагъыз къоймажакъман деп гёк бёрюдей улуйман. Марал йимик уланым созулуп ят.. ятгъан,–деп бурчакъ, бурчакъ болуп гёзьяшлары агъагъангъа къарап, мени де ичим-баврум айланып гетди.
Аркъасюекни иелтеген йимик, агь урагъан гьалекли юрегин солкъ этме къарап, башгъа лакъырны чыгъарма сюемен. Тек ол онча ари барма сюймей, къайтара ону эсге ала.
–Огьо-гьо-гьой, олай гюнню Аллагь биревге де гёрсетмесин. Ол биревге де зарал этген адам тюгюл эди чи. Оьз оьмюрюне илли-инсангъа къарыв къайтармагъан, бек рагьмулу, чачырап-чартлап барагъан улан эди. Бары халкъны къыйынына, тынчына табыла эди. Къайгъырмай не этейим, бир керен тюгюл, 10 керен магъа мама дей эди. Онча татывлу агьлюсюнден адамшавлу сююнюп болмады, 4 йыл яшады. Бир къыз, бир уланны бозлатып, мени де бозартып гетди. 2012-нчи йыл август айны 17-синде гечинди, артындагъы гюн Ораза байрамны алдында уллу гече къара ерни къучакълап ятды, аявлу балам. Багъатырёвканы къырыйында хас тапшурувгъа баргъанда, кёпюрню янында тергемек учун бир машинни токътаталар. Ёлдашларын шону ювугъуна да барма къоймай, янгыз оьзю тергеме уруна. Атышыв башланып, шонда оьлю яра тие. Артда биз англагъан кюйде, огъар талайсызгъа таш явар дегенлей, шо машинни Ораза байрамда жумамежитге салып, террор иш этмеге намарт хыялы булангъылар къаршылашгъан. Битимине, хасиятына гёре адамлар учун жанын береген улан эди, шолай болма да болду. Жанын къызгъанмай бир уллу балагьны алдын алгъан, аявлу балам. Не этейик, кёклер бийик ер къатты. Аллагьдан гелгенге амал ёкъ,–деп солувун теренден алып, гёзьяшларын сибире. Огъар къарап, ичим айланып, гюнагьларындан Аллагь гечсин, пагьмулу шаир Абдулмежит Межитовну сатырлары эсиме тюшюп гетди:
Ата гетмек–
Аркъасюек чораймакъ,
Ана гетмек–
Гююп турмакъ бавуру,
Бал чагъында балам гетип билгенмен
Къайгъыланы ёкъдур ондан авуру.
Гертиден де, ананы къарнындан чыкъгъан баланы къыйыны авур болмаймы? Гьабил Гьабилов йимик къоччакъ, тавакаллы, айтылгъан сёз – атылгъан окъ дегенлей, сёзюнде табылагъан эренлер нагагь да къалмагъан, кёп аз. Биревден де гьеч артгъа тартылмагъан, намартланы бюдюретген. Йырчы Къазакъ эр уланлар ат уьстюнде эл табар деген. Гьабил де атны уьстюнде эл тапгъан. Тюзю, ол гёрсетген къоччакълыкъ учун Россияны Игити деген ат да берме тийишли болгъандыр. Ва амма тек… Арадан 5 йыл оьтюп, Гьабил Гьабиловгъа оьлген сонг, Къоччакълыкъны орденин 2017-нчи йылда ону ата-анасына, олжасына Дагъыстанны ич ишлер министри тапшурду.
Шо атылтыв алатлары булангъы машин хантавлукъ этип оьтюп гетген буса, Ораза байрамда нечесе адамланы жанлары къурбан болажакъ эди. Бизин эревюллюбюз, полицияны майору Гьабил Гьабилов халкъгъа гелеген бир уллу балагьны алдына чыгъып, оьзюн къурбан этип, нечеселени жанларын къутгъарды.
–Эсигизде бар буса, Къакъамахиде давлар юрюлюп турагъан вакътилерде, мен ону ишден тайдырмагъа нечакъы къаст этдим,–деп тёшлей сёзюн Ирисбат бажив. – Гьабил онда да ортакъчылыкъ этди. Шо заманларда гьали гелди оьлген деген аччы хабар, дагъы гелди деп, жанымны увучума алып турдум. Шонда гетгенде, уьч гюн, уьч гече кёк тешилгендей гючлю кюйде янгурлар явду. Къадарда атылагъан савутну авазы Агъачавулну оькюрте эди. Талчыгъып, юхлап болмай, гечелер балконгъа да чыгъып: «Товба, Аставпируллагь, Аллагь, сен менден гечип къой. Ажжалы инбашында буса да, уланымны оьлтюрме хари, къатын да алмагъан, яшы-башы, уью де ёкъ. Сен эсен-аман бары да аналаны авлетлерин сакълагъыр»,–деп тиледим. Гьали эсиме геле, шо заман Аллагь мени тилевюмню къабул этген буса ярай. Къатын да алып, авлетлер болгъунча къойду. Къакъамахиден сав-саламат къайтып гелген эди. Бир де бизге ишини гьакъында хабарламагъан, бир затгъа да кантылламагъан. Бары зат яхшы дей эди. Адамгъа ону бек жаны авруй эди,–деп Аллагьгъа разилигин билдире.
Нечик гёнгюн алагъанын да билмейсен чи. Не айтсанг да, не этсенг де, жыжым йимик гюеген ананы юрегине эм тапма болмайсан. Биргине-бир гьаман биз айтагъан: «Аллагь, Аюп пайхаммаргъа берген сабурлукъну салсын юрегине»,–деме сюемен.
–Оьзю бу дюньягъа арт бергенче 6 айлар алъякъда оьтесиз гёнгю де, хошу да бузулуп, башым авруй деп, диванымда созулуп ятып къалды. «Аташка, сен чи жап-жагьил улансан, башынга акъ тюк де гирип къалгъан», – дедим. «Мама, балики, магъа да къызардашларым йимик, медицина институтгъа барма тарыкъ болгъандыр». «Воллагь, дурус айтасан, яшым. Ананг бек хата иш этгенмен. Шу къуллугъунгдан тайып къалсанг ярамаймы», – деп къыстадым. «Мама, бугюн мени булан бирче Киров район бёлюгюнде ишлеген, Ленингентде турагъан бек тизив авар къурдашымны постда уруп оьлтюрюп гетген. Оьтесиз яхшы, таза адам эди. Эки авлети етим болду. Айланамда агъа-инилеримни бир-бирлетип оьлтюрюп турагъанда, савутумну да тапшуруп, ишден нечик тайма боламан. Болмайман, намусум къабул этмей. Гюнагьсыз жаны къыйылагъан уланланы не айыбы бар? Шо вагьшиликни юрегим гётермей тура», – деди.
Огъар бек къайгъырды, тёшюне сыйышдырып болмай
эди. Къан ташыву гётерилип, дарман берип тёбен тюшюрдюм. Ол уьюне гетгенде, авзумдан нечик чыкъгъанны билмей къалдым. «Аявлу балам, сен оьлюп къалсанг, ананг не этермен», – деп Аллагьгъа уллу болуп барагъан сёзлени айтып къойдум. Айтгъан сёзлеримден къоркъуп, товбагъа тюшдюм. Шо мени юрегимни сеси, къычырыгъы чыгъып гетди. Шо гюн ярылып оьлмеген, бир заманда да оьлмесмен. Уланымны сюегини янында ону сыйпай туруп, кирпик къакъмай тангны къатдырдым. Къабан йимик уланым юхлама ятгъан адамгъа ошай эди. Гьали де инанып битмеймен, – деп, шып болуп, пашман ойлагъа дёнюп токътады.
–Ирисбат бажив, сиз авлетлеригизни адилли кюйде тарбиялагъангъа ошайсыз?–деп, ону агьлю яшавуна чомулма къарайман.
– Не билейим хари,–деп, бираз ачылгъандай болду. –Мени 4 авлетим бар. Барысы да оьр билимлер алгъан. Уллу уланым Элдар гюмрюкде къуллукъ эте, эки де къызым Найида, Валикъыз–врачлар. Мен оланы бир де акъырып, урушуп оьсдюрмегенмен. Олар охума тюшегенде, рагьмулу болугъуз, тюзлюкню янын тутугъуз, акъча саялы намусугъузну сатмагъыз деп буварагъан кюйлерим бола эди. Гертиси, олар школада да яхшы охудулар. Яшланы охума салагъанда, мен гьар заман оланы зияратлагъа тилеме алып бара эдим, айрокъда Валикъызны уьстюне тез етише эдик. Мен де Буйнакскидеги кооператив техникумну битдирип, 34 йыл ЦУМ-да ишледим, бир башлап сатывчу, сонг секцияны заведующийи, артгъа таба директорну заместители болдум. Не этейик, чёрекге акъча къазанмаса болмай чы. Уьягьлюм Абдулбари булан биз бирче яшайгъаныкъ 50 йыл битежек. Шо мезгилни ичинде бир де урушуп, эришип арабызда татывсузлукъ болмагъан. Воллагь, къайнанам, къайнатам, агьлюмню дос-къардашы булан да кёп арив бир-биревге разилик булан яшадыкъ. Олар да мени бир де хатиримни къалдырмады, мен де оланы кепин бузмадым. Атам, гюнагьларындан Аллагь гечсин, Гьажи Салагьов Агъачавул колхозну председатели болуп ишледи. Анабыз Семев булан 11 яшны тарбиялагъан эди. Ол магъа гьар заман: «Ирисбат, сен къайнатангны, къайнанангны уьстюне бармай туруп, бизин ожакъгъа гелме», – дей эди. Хапарсыздан грипден авруп, гечинип къалды. Реанимацияда ятагъанда мен ону уьстюне гирдим. Ол мени къолумдан тутуп: «Ирисбат къызым, мен арив яшадым, арив ашадым. Къарагъанда, мен бу аврувдан аякъгъа турмайгъангъа ошайман. Сени мен Аллагьгъа, къалгъан яшланы буса сагъа аманат этемен»,–деди. Гертиден де, дагъы аякъгъа турмай гетди. Атамдан сонг, ожакъны намусларына егилген анама кёмек этип, къалгъан 5-де яшны уьйлендирдик. Аллагь рази болсун, уьягьлюм Абдулбариге, мени авурумну алып, анама кёмек этмеге къойду. Атамны васиятын яшавгъа чыгъардым. Уланымдан сонг 45 йыл болагъан эркъардашым, анам гечинип де ичим ачытды. Барысыны да къайгъысын гётерме тюшдю,–деп ата-анасын эсге ала, талчыгъа, сагъынчлары гьакий.
Къыйыны-дерти булангъы къатынгишилер йылап да ачыла, олагъа бираз сама да тынч бола. Тек эренлер къайгъыны тыш янгъа чыгъармай, ичине салып, ютуп, басылтма къарайлар. Шолай Гьабилни атасы Абдулбари де, оьртенли гьислерин енгип, мунгайып тынглап турду. Абдулбари Гьабилов да эки оьр охув ожакъны битдирип, гьар тюрлю къуллукъларда ишлеген. Пенсиягъа чыкъгъанча артдагъы йылларында госторг инспекцияда чалышгъан. Бары халкъына кёмек этип, гьаманда аркъатаяв болуп гелген.
–Яшланы къайсы да яман тюгюл,–дей Ирисбат бажив. – Амма Аташкам дюньядан тез гетегенге де болгъандыр, айрыча бавурлу яш эди. Бир керен Сухокумскиде ишлейгенде, уьйге гелип, бизин де гёрюп къайтара гетди. Аш этмеге урунуп айланаман, бирев эшикни къагъа. Ким экен деп, гёзюнден къарайман, роза гюллерден гьеч биревню де гёрюп болмайман. Ачгъанман, Гьабил бир уллу букет де тутуп: «Мама, мен сени тувгъан гюнюнг булан къутлама унутуп гетип къалгъанман», – деп, ярты ёлда эсине тюшюп, маршрутканы токътатып, къайтара гелген эди. Мени къолума гюл байламны да тутдуруп, арив сёзлер де айтып, парахат гетди. Абзарда ичме сюеген яшлар бар эди. Олар полициягъа тюшюп, тутулуп къалса, оланы аналары Гьабилни къаравуллап бола эдилер. Мен бир-бирде ону къызгъанып, къой шо ичегенлени деп айта эдим. Ол магъа: «Мама, ичкичилер буса да биз бирче абзарда оьсгенбиз чи, олагъа ким кёмек этежек дагъы?» – дей эди. Олагъа да булай-олай этмегиз деп урушуп геле эди. Бир вакъти, яшлар гюп болуп агъачлыкълагъа гетеген заманларда бизин Агъачавулгъа гиреген ерде, шлагбаумлар салып, юртдагъы эрен тайпа гезиги булан къаравул эте эдилер. Юртдагъы бир къатынны яшлары анасына Гьабил гьар заман оланы янындан оьтегенде машинин токътатып, сорашып, гьалын-гюнюн билип, тюкенден бизге ашамлыкълар алып геле эди дей болгъанлар. Гьай къайсын-бирин айтайым, о кёмек этмеген чакъы адам къалмагъан. Ол гечинген сонг гьариси гелип эсгере эдилер. Огъар къыйналмай боламанмы, акъча жыйып, гьажгъа барма сюемен деп авзумдан чыкъгъан эди. Шону юрегине алып, машинин сатып, магъа гьажгъа барма акъча берген эди. «Вуя, не эте эдинг балам, олай этип», – дедим. «Мама, сени мурадынг яшавгъа чыкъгъанны сюемен, къайырмас, машин болмай къалмас», – деди. Юрегим алгъасап, ассиленип, олтургъан еримде оькюрюп йылап йибере эдим. «Вай, авлетини къайгъысын гёрген аналагъа Аллагь сабурлугъун салсын, биревге де шо къарангы гюнлени гёрсетмесин. Нечик буса да къыйын тюгюл», – деп, гёзьяшларын сибире туруп, бирдагъы керен терен ойлагъа батды.
Тувалыланы ат оьлер – къазыкъ къалар, батыр оьлер–аты къалар деген бек маъналы айтыву бар. Гертиден де, полицияны майору Гьабил Гьабилов йимик, аталардан тувгъан батыр уланлар, оьзлени къоччакълыгъы булан янгыз дос-къардашыны тюгюл, савлай халкъыны да юрегинде даимликге эсде къала. Къумугъунгну тёбесин кёкге тийдирген, эревюллюбюз Гьабил Гьабиловгъа савлай миллети бугюн де алгъыш эте. Игитлеге оьлмек бар, тек дёнмек ёкъ…
Паху Гьайбуллаева
